W styczniu 2016 roku minęło 150 lat od chwili powołania do życia Kasy Oszczędności i Pożyczki Towarzystwa Rzemieślniczego, której kontynuatorem jest Bank Spółdzielczy w Środzie Wielkopolskiej.

W dniu 6 stycznia 1866 roku uchwalony został statut Kasy Oszczędności i Pożyczki Towarzystwa Rzemieślniczego pod opieką św. Józefa w Środzie. Jak nazwa wskazuje Kasa była własnością Towarzystwa Rzemieślniczego. Celem kasy był niesienie pomocy materialnej członkom Towarzystwa poprzez gromadzenie ich oszczędności oraz udzielanie im korzystnego kredytu. Kasa działała początkowo na terenie miasta, a należeć mogli do niej tylko członkowie.

Główną postacią i organizatorem był Ksiądz Augustyn Samarzewski, który funkcję prezesa kasy pełnił do 1883 roku. Fundusze kasy tworzone były ze składek i ofiar przeznaczonych na żelazny fundusz, udziały, depozyty oraz pożyczki. Pierwszy depozyt w kwocie 33 marek  w dniu rozpoczęcia działalności kasy tj. 7 stycznia 1866 roku złożyła robotnica Agnieszka Waligóra z Topoli, zaś pierwszą pożyczkę w wysokości 90 marek zaciągnął Stanisław Waraczewski z Topoli.

Poza gromadzeniem depozytów i udzielaniem pożyczek Kasa zajmowała się również pośrednictwem handlu skórami. Podejmowano też działalność oświatową  i kulturową wśród członków. Zamknięty charakter Kasy, skupiającej tylko członków Towarzystwa Rzemieślniczego, nie odpowiadał potrzebom miejscowego środowiska i hamował jej rozwój.

Po licznych debatach uchwalono nowy statut, 10 stycznia 1868 roku został wpisany do rejestru spółek w sądzie powiatowym w Środzie. Rozszerzono więc działalność Kasy, umożliwiono przynależność do Kasy osób spoza Towarzystwa Rzemieślniczego.

W latach 1891-1893 nastąpiło załamanie działalności Kasy, gdyż władze pruskie by rywalizować z Kasą powołały Powiatową Kasę Oszczędności. Poprzez udzielanie tańszych kredytów miała ona odciągnąć od niej ludność polską. Stało się jednak odwrotnie, nastąpiło jeszcze większe zainteresowanie członków do polskiej spółdzielczości. Coraz bardziej rozpowszechniało się przekonanie, że tylko „własną pracą  i pomocą  a siłami zjednoczonymi można się obronić”.

W związku ze zmianą prawa o spółkach w 1889 roku, przyjęto nową nazwę „Kasa Oszczędności i Pożyczki” w Środzie, wreszcie w 1914 roku przyjęto nazwę „Bank Ludowy” w Środzie.

Ogromne zasługi dla rozwoju Banku miał Związek Spółek Zarobkowych, który był centralą finansową polskich spółdzielni kredytowych. Kasa kilkakrotnie nabywała akcje Banku Związków Spółek Zarobkowych, lokowała w nim swoje nadwyżki pieniężne, korzystała w miarę potrzeby z kredytów,  z biegiem lat w coraz szerszym zakresie korzystała z jego usług w sferze rozliczeń pieniężnych. W 1900 roku wprowadzone zostały rachunki bieżące dla miejscowych kupców, rzemieślników i przemysłowców, przemysłowców nieco później również przekazy i przelewy pieniężne załatwiane na zlecenie klientów.

Do 1903 roku siedzibą Kasy był dom Pana Bogulińskiego, a potem budynek przy rynku. Do dnia dzisiejszego budynek ten jest własnością Banku i tak jak do 1914 roku dziś służy bankowi.

Mijały lata, zmieniały się warunki geopolityczne i gospodarcze. I Wojna Światowa nie osłabiła kondycji wtedy już Banku Ludowego. W 1939 roku Bank została zmuszony przerwać swoją pracę. W siedzibie Banku Ludowego rozpoczęła pracę niemiecka powiatowa Kasa Oszczędności.

Pierwsze posiedzenie Rady w celu reaktywowania działalności Banku po wyzwoleniu odbyło się 6 kwietnia 1945 roku. Po odzyskaniu niepodległości koleje Banku Ludowego bywały różne, Bank pracował pod nazwą Banku Ludowego, Gminnej Kasy Spółdzielczej a w końcu Banku Spółdzielczego. W dniu 8 listopada uchwalono statut, nieznacznie różniący się tylko przed statutem przedwojennym. W tym także dniu postanowiono przystąpić do Związku Rewizyjnego Spółdzielni R.P, którego członkiem był Bank Ludowy przed wojną.

W latach 1948-1950 w miejsce banków ludowych powołano Gminne Kasy Spółdzielcze, działające w oparciu o narzucony w formie ustawowej statut wzorcowy. Nie było w nim jak dotychczas podnoszenie dobrobytu i kultury bezrolnych, małorolnych i średniorolnych chłopów zgodnie z planami rozwoju gospodarczego wsi oraz obrona przed wyzyskiem kapitalistycznym na wsi.

W 1953 roku w stosunku do lat poprzednich znacznie zmniejszył się zakres działalności oszczędnościowej oraz ograniczono kredytowanie. Znacznie pogorszyły się warunki pracy, gdyż lokale bankowe zajęte zostały przez Oddział Narodowego Banku Polskiego. Gminną Kasę Spółdzielczą przeniesiono do pomieszczeń Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, stwarzających bardzo prymitywne warunki pracy.

W tym samym czasie rozszerzono sieć punktów kasowych, niezbędnych  do obsługi czterech Gminnych Spółdzielni, prowadzonej na zasadzie jedności kasowej.

W 1956 roku dokonano pewnego przełomu w dziedzinie spółdzielczości, zarządzeniem ministra finansów wprowadzono wzorcowy statut Gminnej Kasy Spółdzielczej, wprowadzał zmiany w działaniu spółdzielni w zakresie członkostwa oraz kompetencji organów samorządowych.

W dniu 29 maja 1957 roku Sejm uchwalił nowelizację dekretu o reformie bankowej z 1948 roku przywracając spółdzielniom kredytowym prawo do gromadzenia wkładów oszczędnościowych. Zmiana ta objęła również Gminną Kasę Spółdzielczą, a w 1959 roku przyjęła nazwę Bank Spółdzielczy w Środzie.

Od roku 1957 zaczęto gromadzić wkłady oszczędnościowe uzyskując bardzo dobre rezultaty, efekty z działalności oszczędnościowej pozwalały na rozwijanie działalności kredytowej oraz na pełne samofinansowanie się banku.

W okresie 1956 – 1974 znacznie rozwinięto obsługę rozliczeń pieniężnych ludności z gminnymi spółdzielniami Samopomoc Chłopska, ze spółdzielnią mleczarską, ogrodniczą, z kółkami rolniczymi i wieloma innymi jednostkami obsługującymi wieś. Oprócz działalności gospodarczej prowadzono działalność społeczno-wychowawczą, szczególnie w środowisku kobiet wiejskich  i młodzieży szkolnej.

Do rejestru Sądu Rejonowego w Poznaniu, Bank Spółdzielczy został wpisany dnia 26 czerwca 1950 roku.

W latach 1955 – 1990 Bank Spółdzielczy dzielił losy wszystkich banków spółdzielczych dążących do odzyskania charakteru spółdzielczego. W 1975 roku na mocy ustawy o prawie bankowym Bank Spółdzielczy w Środzie Wlkp. znalazł się w Strukturze Banku Gospodarki Żywnościowej.

Nowe ustawy o prawie bankowym o prawie spółdzielczym z 1982 roku rozszerzyły kompetencje i ramy samodzielności banków spółdzielczych, stwarzały nadzieje na odbudowę ich spółdzielczego charakteru.

Przekształcenia w funkcjonowaniu struktur bankowości spółdzielczej w Polsce nastąpiły dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych, w nurcie ogólnych przemian w ustroju politycznym i ekonomicznym naszego państwa. Przemiany te doprowadziły do wyjścia z sieci BGŻ. W 1990 roku powstała możliwość dobrowolnego zrzeszania się. Bank Spółdzielczy w Środzie Wielkopolskiej wspólnie z 125 bankami spółdzielczymi podjął decyzję o utworzeniu i przystąpieniu do Gospodarczego Banku Wielkopolskiego S.A. w Poznaniu.

W styczniu 2001 roku weszła w życie ustawa regulująca działalność banków spółdzielczych, jest to ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Wprowadziła ona istotne zmiany w systemie bankowości spółdzielczej. Jedną z zmian jest zapewnienie dużej swobody większym bankom, o kapitale założycielskim przekraczającym 5 mln euro. Średnie i małe banki spółdzielcze,  o kapitałach poniżej 5 mln euro mają obowiązek zrzeszania się na podstawie umowy z jednym   z banków zrzeszających.  W 2005 roku  Bank Spółdzielczy w Środzie Wielkopolskiej osiągnął próg założycielski dla banków spółdzielczych – 1 mln euro funduszy własnych.

Obecnie wraz z SGB-Bank w Poznaniu i ze zrzeszonymi Bankami Spółdzielczymi tworzy Spółdzielczą Grupę Bankową. Choć obecnie Bank Spółdzielczy jest bankiem uniwersalnym, to jego cele nie odbiegają od tych sprzed 150 lat. Zgodnie z hasłem „Bank Spółdzielczy zawsze po drodze”, jest zawsze blisko swoich klientów w pełni gotowy zaoferować kompleksową obsługę finansową na najwyższym poziomie lokalnej działalności gospodarczej i ludności w oparciu o kapitały swoich członków.

Warunkiem przetrwania i dalszego rozwoju jest dopasowanie do nowej praktyki ekonomicznej i wymogów gospodarki rynkowej, a więc szybkie zwiększenie efektywności i skuteczności działania. Dbałość o systematyczne podnoszenie jakości świadczonych usług to jedno z priorytetowych założeń strategii rozwoju konsekwentnie realizowanej przez Bank od wielu lat.